İlham verici TED Konuşmalarını ararken genellikle internet, sosyal medya ya da dijital medya ile ilgili olmasına dikkat ediyoruz. Bu konuşmalardan biri var ki bugün yaşadığımız internet dünyasını oldukça sarsıcı biçimde eleştiriyor ve konuşmanın sonunda kafamızda yüzlerce soru işareti ile bizi baş başa bırakıyor.

Eli Pariser’in konuşmasından söz ediyorum.

1980 yılında Amerika’nın küçük bir sahil kasabasında dünyaya gelen Pariser, üniversite yıllarında hukuk ve politika üzerine eğilmiş. Eli Pariser, internete doğan değil ama internetle birlikte büyüyen çocuklardan. Anlamlı içerik yaratma konusunda çalışmalar yapıyor. Onu internet aktivisti olarak da tanımlayabiliriz.

Eli Pariser Mart 2011’de TED’de Çevrimiçi Filtre Baloncukları (The Filter Bubble) başlıklı bir konuşma yaptı. Konuşma Mayıs 2011’de TED’in web sitesinde yayınlandığından bu yana birçok kaynakta en iyi Ted Konuşmalarına girmiş ve 2 milyondan fazla defa izlendi.

9 dakikalık konuşmasına Mark Zuckerberg ile bir gazeteci arasında geçen bir konuşmadan örnek vererek başlayan Pariser, Web tabanlı içeriğin bugün ne durumda olduğunu tartışıyor.

Eskiden internetin kendisine dünya ile arasında bir bağlantı yaratması konusunda önemli geldiğini ama artık bunun böyle olmadığını bildiğini söylüyor, Pariser.

Hepimizin çokça zaman harcadığı Facebook’tan örnek veriyor. Pariser, kendisini yenilikçi ve politik olarak tanımlıyor. Ama sıkça “tutucu” kesimle de tanışmak istediğini, o yüzden de Facebook sayfasında onları takip ettiğini belirtiyor. Günün birinde tutucu kesimin Facebook’taki ana haber akışından kaybolduğunu görmüş ve çok şaşırmış. İşin aslını araştırınca Facebook’un algoritmasının bu duruma yol açtığını fark etmiş. Facebook Pariser’in hangi linklere tıkladığını inceliyor ve özgürlükçü arkadaşlarının linklerine tutucularınkinden daha fazla tıkladığını fark edip ana sayfadan bu linkleri kaldırıyor.

Aslında bunu sadece Facebook değil, Google, Netflix, Amazon ve Yahoo gibi birçok web sitesi yapıyor. Uzmanlar buna webin kişiselleştirilmesi diyor. Yani, aslında hepimizin içinde olduğu web 3.0 döngüsü. Web’in süpürülmesi…

Pariser, webin kişiselleştirilmesini problem olarak görüyor.  Eğer tüm filtreleri bir araya alırsanız, tüm bu algoritmaları kaldırırsanız filtre baloncuğu elde edeceğinizi düşünüyor. Filtre baloncuğunuzda ne olduğu sizin kim olduğunuza ve sizin ne yaptığına bağlıdır. Fakat neyin alınıp neyin alınmadığına sizin karar veremiyorsunuz. Ve en önemlisi ise, neyin düzenlenip neyin düzenlenmediğini sizin görmediğinizdir.

Bu ilham verici konuşmanın devamını merak ediyorsanız aşağıdaki videoyu izlemenizi tavsiye ederiz.