Küresel anlamıyla internet birbirine bağlanmış, milyonlarca bilgisayar sistemi ve binlerce bilgisayar ağından oluşan dev bir iletişim ağıdır. İnternet sözcüğü uluslar arası ağlar anlamına gelen bir terimdir. Dünya bugün bilinen anlamda internet ile yani “World Wide Web” deyimi ile 1991 yılında tanıştı. 3 yıl gibi kısa bir sürede internetteki host sayısı 3 milyona ulaştı ve girişimciler için yepyeni bir kazanç kapısı açılmış oldu. Aynı yıllarda bankalar ve alışveriş merkezleri ilk sanal şubelerini açtılar. İlk internet radyosu yayına geçti. Hükümetler başta olmak üzere pek çok sivil toplum kuruluşu ve organizasyonun kendi web sitelerini açmaya başlamaları ile birlikte, Internet resmi kurumlarca tanınan bir yapı haline geldi.

90’lı yılların başında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği yeni dağılmış, dünya ekonomisinde çalkantılar yaşanmaya başlamıştı. Ekonomi darboğazı tüm dünya ülkelerinin ekonomiden sorumlu kurumlarında tartışılıyordu. Tam da bu sırada kullanıma açılan internet, yeni ekonominin gelişen mucizesi oldu. Internet ve pazarı dolayısıyla yeni reklam mecrası da ortaya çıkardı. İnternette yayınlanan ilk reklam, 1994 yılında AT&T şirketi tarafından Wired adlı internet dergisine verilmiş bir banner reklamdı. İnternet dünyasına 53. ülke olarak giren Türkiye’de ise internet başlangıçta yalnızca akademik çevrelerce kullanılıyordu.

12 Nisan 1993 tarihinde ODTÜ-TÜBİTAK ortak çalışması ile kullanıma açılan internet, zaman içinde üniversiteler arasından çıkıp kamuya açılmıştır. İlk internet servisi sağlayıcısı ise Tr. Net olarak kayıtlara geçmiştir. Fakat özel olarak açılan ilk web sitesi ya da internete verilen ilk reklam maalesef bilinemiyor.

Buna rağmen Türkiye’de, birinci dalga adı verilen 90’lardan 2000’lere kadar uzanan dönemde internet ekonomisi, bazı tutarsız girişimler olsa da sağlıklı yaşandı. Özellikle son yıllarda, Web 2.0’ın geliştirilmesi ile birlikte, internet ekonomisi Türkiye açısından olumlu yönde gelişmiştir. Türkiye, internet ve bilişim düzenlemeleri açısından dengesiz bir seyir izlese de internet pazarının genişlemesi ile birlikte istikrarlı bir değişim yaşamaktadır.

İkinci dalga olarak bilinen geliştirilmiş internet teknolojisi Web 2.0 sayesinde, internet kullanımı ve internet pazarı tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de hızlı bir gelişme göstermiştir. Bu pazar reklamcılık sektörünün de çevrimdışı reklamcılıktan çevrimiçi reklamcılığa bir geçiş yaşanmasına neden olmuştur. 2000’li yılların başında Google tarafından piyasaya sürülen metin reklamlar, düşük bütçe ile kendini dünyaya tanıtma şansı yakalayan firmalar tarafından dikkat çekmiştir. Ülkemizde Google AdWords reklamları ilk olarak 2002 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye’de özellikle ulusal firmaların etkili ve doğru bir biçimde kullandığı çevrimiçi reklamcılığın pazar payı günden güne artacaktır. Kullanıcı sayısı fazla internet portalları ve tıklama sayısı yüksek web sitelerine reklam veren büyük firmalar dışında, Google AdWords sayesinde hedef kitlelerine ulaşabilen küçük işletmeler de internet reklamcılığından faydalanmaktadır.

Bilginin ve içeriğin coğrafi konumla ya da zamanla sınırlandırılmadığı internet reklamcılığı, günümüzde çevrimdışı medya reklamcılığı ile rekabetinde üstün bir konum elde etmiştir. İngiltere’de senede iki kere yapılan Internet Advertising Bureau (IAB) araştırmasının 2009 verilerine göre internet reklamcılığına yapılan harcamalar %23.5 ile televizyon reklamlarına yapılan harcamaları ilk defa geçmiştir. IAB başkanı Guy Phillipson’ın Reuters’a yaptığı açıklamaya göre, 2008 yılının ilk yarıyılında %18.7 olan internet reklamcılığı 2009 yılında %23.5’e fırlamıştır. Tv reklamları %21.9 iken, gazete reklamları %18.5’te kalmıştır. İnternet reklamcılığındaki bu gelişme, Guy Phillipson’ın beklediğinden daha kısa sürede artış gösteren bir gelişmedir. Phillipson’a göre 2010 yılında internet reklamcılığında daha yüksek bir artış sağlanacaktır. 2011 yılında ise bu sayının iki katına çıkması beklenmekte. Amerika’da ise 2011 yılında internet reklamcılığının 42 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Dijital pazar ve medya araştırma ve analiz sitesi eMarketer’in raporuna göre, 2002 yılında 6 milyar dolar olan online reklam pazarı, 2006'da 16,9 milyar dolara ulaşmış ve toplam medya reklamcılığının %6'sını kapsar hale gelmiş. 2007 yılında bu rakam 21.4 milyar dolar ulaşmış durumda. 2011 yılında ise %13.3’lük pay ile 42 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Türkiye için ise internet reklamcılığı konusunda sevindirici gelişmeler olmakta.

Comscore araştırma merkezinin Nisan 2009’da yayınladığı World Metrix ölçümlerine göre Türkiye, Avrupa’nın internette en çok zaman geçiren birinci ülkesi olmuştur. Rapor kapsamında değerlendirilen 17 Avrupa ülkesi arasından 40 milyon kullanıcı ile en büyük popülasyona sahip Almanya’yı 36.8 milyon ile İngiltere ve 36.3 ile Fransa takip ediyor. Türkiye bu sıralamada 17 milyon kullanıcısı ile 7. sırada yer alıyor. Rapora göre, 17 milyon Türk internet kullanıcısı kişi başına ortalama 3044 sayfa içerik gezmiş ve ortalama 32 saatini internette geçirmiş. Genç nüfusun yoğun olduğu Türkiye’de, şu an 30 milyona yakın aktif internet kullanıcısı bulunmaktadır. Ulaştırma Bakanlığı bu rakamın 2013 yılında 50 milyona ulaşacağını belirtiyor. İnternette uzun süre vakit geçiren bir toplumun da internet üzerinden reklam takibinin olası olduğu göz önüne alınırsa, önümüzdeki yıllarda ülkemizde internet reklamcılığına daha fazla bütçe ayrılacağı kesindir.

Google Türkiye, Orta Doğu ve Afrika Bölge Pazarlama Müdürü Mustafa İçil’in 20 Nisan 2010 tarihinde Google Türkiye ve Netsis işbirliğinde düzenlenen “E-Ticaret kapınızı çalıyor” isimli toplantısında, internette var olmanın sadece web sitesine sahip olmak olmadığını, farklı sitelerden marka, logo ve reklamlarla görünür olmaktan geçtiğini belirtti. Google AdWords reklam ağı ile firmaların tanıtımlarını yapabildiklerini belirten İçil, bu ağı kullanan basit bir tesisatçının 4 kişi ile başladığı işini bin kişi ve 100 araca çıkarttığını ya da bir tekstil firmasının sadece yurtdışına satış yaparken, yurt içinde de aynı başarıyı gösterdiğini örneklerle açıkladı.

Gelişen bir ülke olan Türkiye, yeniliklere açık olan modern bakış açısı ile internet kullanımı ve internet reklamcılığında da kısa zamanda büyük başarı sağladığı ve bu başarısını katlayarak devam ettireceği açıktır. İnternet reklamcılığının dünyada nasıl doğup geliştiğini, gerçekleştirdiği hızlı büyümeyi anlattığım bu yazıda da görüldüğü üzere bilişim teknolojisini gelişmesi işe yaygınlaşan internet hız kaybetmeden büyümeye devam etmektedir.